Allergeen immunotherapie (AIT)
Allergeen immunotherapie kan bij de meeste vormen van een allergische neusaandoening worden toegepast.
Allergeen immunotherapie bij inhalatieallergie
Behandeling met allergeen immunotherapie
Allergeen immunotherapie (AIT), ook wel bekend als desensibilisatie, is een behandeling waarbij het afweersysteem geleidelijk wordt blootgesteld aan toenemende doses van het allergeen dat de allergische reactie veroorzaakt. Het doel van deze therapie is om het afweersysteem te ‘herprogrammeren’ en minder gevoelig te maken voor het allergeen. Dit wordt bereikt door het opbouwen van tolerantie en het verminderen van de symptomen van allergie. De insteek van AIT is daarmee geheel anders dan bij de symptomatische behandeling, waarbij de symptomen van allergie uitsluitend worden onderdrukt. De afgelopen jaren zijn diverse wetenschappelijke studies verricht waarin de effectiviteit van AIT op het verminderden van allergische klachten kon worden aangetoond. Deze studies tonen bovendien aan dat de behandeling veilig is, resulteert in minder medicijngebruik en leidt tot een verbeterde kwaliteit van leven.
Indicaties voor allergeen immunotherapie
AIT kan worden overwogen bij patiënten met inhalatie allergieën die onvoldoende baat hebben bij symptoomgerichte behandelingen of die hun medicatie willen verminderen. Het is vooral geschikt voor allergieën veroorzaakt door specifieke inhalatie-allergenen, zoals graspollen, boompollen of huisstofmijt. Voordat met AIT kan worden gestart, moet eerst een grondig onderzoek worden verricht om het specifieke allergeen te identificeren waarvoor iemand allergisch is. Het aantonen van sensibilisatie alléén – bijvoorbeeld met afwijkende uitslagen van huid- of bloedtesten – is daarbij niet voldoende. Er moet bijkomend sprake zijn van passende symptomen die optreden bij blootstelling aan het betreffende allergeen.
Beschikbare vormen van allergeen immunotherapie
AIT kan op verschillende manieren worden toegediend, afhankelijk van de behoeften en voorkeuren van de gebruiker. De meest voorkomende vormen van AIT zijn subcutane immunotherapie (SCIT) en sublinguale immunotherapie (SLIT). Subcutane immunotherapie is al tientallen jaren beschikbaar voor de behandeling van inhalatie allergieën. Sublinguale immunotherapie is een meer recente ontwikkeling en heeft het voordeel dat het minder invasief is en thuis kan worden toegediend. Beide vormen hebben aangetoond effectief te zijn bij het verminderen van allergische symptomen. Doorgaans treedt al in het eerste jaar een merkbare verbetering op.
Bij SCIT worden kleine hoeveelheden van het allergeen geïnjecteerd onder de huid. Deze therapievorm kent een opbouwfase, waarin gedurende een periode van weken tot maanden wekelijks injecties in het ziekenhuis worden toegediend in oplopende doseringen. Wanneer de onderhoudsdosering is bereikt, kan de behandeling eventueel worden overgedragen aan de huisarts. Ook wordt in de onderhoudsfase de toedieningsfrequentie teruggebracht naar gemiddeld één keer per 4 tot 6 weken. Bij SLIT wordt het allergeen in de vorm van een (smelt)tablet onder de tong toegediend. De eerste tablet dient onder medisch toezicht te worden ingenomen. Wanneer hierbij na een korte observatieperiode geen relevante klachten zijn ontstaan, mag de behandeling daarna thuis worden voortgezet. Hiertoe dient iedere dag een smelttablet onder de tong te worden geplaatst. Dagelijkse inname van de smelttablet is belangrijk om het optimale behandeleffect te bereiken.
Voor- en nadelen van allergeen immunotherapie
Vóórdat gestart wordt met AIT, is van belang dat mensen zich bewust zijn van de voor- en nadelen van de therapie.
Een belangrijk voordeel van AIT is dat het een bewezen effectieve therapie betreft die de symptomen van allergie sterk kan verminderen en leidt tot een verbeterde kwaliteit van leven. Omdat AIT aangrijpt op de oorzaak van de allergie, blijft het behandeleffect ook na (volledige) afronding van de behandeling langdurig aanwezig. Daarmee kunnen mensen tijdens en na AIT doorgaans af met (aanzienlijk) minder medicatie ter onderdrukking van allergische klachten. AIT wordt bovendien beschouwd als een veilige behandeling: eventuele bijwerkingen zijn meestal mild en goed te behandelen. Ernstige allergische reacties als gevolg van de behandeling zijn zeldzaam. Tot slot is uit onderzoek gebleken dat AIT op de lange termijn bescherming biedt tegen de ontwikkeling van nieuwe allergieën en astma.
Er zijn ook nadelen. Zo bedraagt de aanbevolen behandelduur tenminste drie jaar om een langdurig effect te bereiken. Dat vereist geduld en doorzettingsvermogen van de gebruiker. Hoewel de eerste effecten vaak al binnen enkele maanden merkbaar zijn, kan het jaren duren voordat het maximale effect wordt bereikt. Er bestaat er een klein risico op het optreden van een ernstige allergische reactie (anafylaxie) tijdens de behandeling. Dergelijke reacties zijn gelukkig zeldzaam (<2%) en kunnen in professionele handen snel en goed worden behandeld. Allergische reacties worden met name gezien bij SCIT, in het bijzonder tijdens de opbouwfase van de behandeling. Het is dan ook belangrijk deze opstartfase onder toezicht van een medisch professional te laten plaatsvinden.
Werking van allergeen immunotherapie
De werking van AIT is niet precies bekend. Wel weten we dat behandeling met allergeenextract leidt tot de productie van alternatieve (niet-IgE) antistoffen door het afweersysteem. Deze alternatieve antistoffen kunnen de competitie aangaan met IgE-antistoffen, waardoor er minder allergeen beschikbaar is waarop kan worden gereageerd. Ook treden er veranderingen op in het gedrag van afweercellen. Deze cellen worden gaandeweg de behandeling meer tolerant voor het specifieke allergeen waarmee behandeld wordt en zijn minder snel geneigd allergisch te reageren.
Wanneer mag allergeen immunotherapie niet gegeven worden?
Hoewel AIT voor een deel van mensen met inhalatie allergieën een oplossing vormt, zijn er ook enkele situaties waarin de therapie mogelijk niet geschikt is. Het is dan ook essentieel dat allergische personen die AIT overwegen vooraf hun medische voorgeschiedenis en gezondheidstoestand bespreken met hun behandelaar. Contra-indicaties voor AIT zijn onder andere: ernstige hart- en vaatziekten, verminderde afweer, ongecontroleerd astma en bepaalde auto-immuunziekten. Tijdens een zwangerschap wordt niet gestart met AIT vanwege een relatief verhoogd risico op allergische reacties. Zo gauw de onderhoudsfase van AIT eenmaal is bereikt, gelden er echter geen beperkingen meer ten aanzien van zwangerschap. AIT is niet schadelijk voor het ongeboren kind.
Overzichtsartikel over immunotherapie
SCIT (injectietherapie)
Allergovit – Allergovit® pollen bevat een extract van graspollen. De behandeling is bedoeld om de allergische reactie tegen deze pollen te verlagen en daarmee allergische klachten tijdens het pollenseizoen te verminderen. Deze allergische klachten kunnen zijn: ontsteking van de neusslijmvliezen en/of benauwdheidsklachten (astma) als gevolg van de allergie. Je klachten kun je met eerder voorgeschreven medicijnen (ontstekingsremmers en luchtwegverwijders) niet voldoende onder controle houden. Allergovit® pollen wordt gebruikt vanaf 5 jaar.
Alutard – Alutard® wordt door een arts net onder de huid gespoten en bevat graspollen, boompollen, huisstofmijt, of kattenepitheel. Een behandeling met Alutard® is bedoeld om overgevoeligheid voor een allergeen te verlagen en daarmee inhalatieallergieklachten te verminderen. De behandeling duurt drie jaar (de eerste 3 maanden wekelijks en daarna maandelijks). Alutard® wordt gebruikt vanaf 5 jaar.
Pollinex – Pollinex® is een behandeling tegen hooikoorts. Deze immunotherapiekuur bevat 6 voorgevulde injecties die jaarlijks voordat de pollen in de lucht zitten door de arts worden gegeven. De totale behandeling duurt minimaal 3 tot 5 jaar, afhankelijk van de nog aanwezige hooikoortsklachten. Pollinex® bevat gemodificeerde allergenen (allergoïden) van boom- of graspollen met MCT® (Microcrystalline Tyrosine) als lichaamseigen hulpstof. Pollinex® kan worden gebruikt bij volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar.
Purethal – Purethal® pollen bevat een suspensie voor injectie voor subcutaan gebruik. Behandeling van IgE-gemedieerde allergie voor graspollen bij de overgang van rhinitis naar astma symptomen, indien de symptomen grotendeels veroorzaakt worden door aantoonbaar specifiek IgE tegen de pollen en er gedurende langere tijd een dagelijkse behoefte bestaat aan geneesmiddelen die de allergie symptomen onderdrukken, met inachtneming van het volgende: Bij astma ten gevolge van pollenallergie bestaat de indicatie alleen als met de voorgeschreven medicatie de astma symptomen niet afdoende bestreden kunnen worden. De hyposensibilisatie wordt uitgevoerd in twee fasen: de instelfase en de onderhoudsfase. De behandelingsduur is 3 tot 5 jaar. Purethal® pollen kan worden gebruikt vanaf 5 jaar.
SLIT (smelttablettherapie)
Acarizax – Acarizax® wordt gebruikt voor de behandeling van inhalatieallergie veroorzaakt door huisstofmijten bij 12-65 jarigen. De werking van deze smelttablet is gebaseerd op het verhogen van de immunologische tolerantie (het vermogen van jew lichaam weerstand te bieden) voor huisstofmijten. Na 8 tot 14 weken van behandeling kun je verbetering verwachten. De behandeling duurt drie jaar en dien je zelf dagelijks toe.
Grazax – Grazax® bevat een allergeenextract van graspollen in een smelttablet. Grazax® wordt gebruikt vanaf 5 jaar voor de behandeling van inhalatieallergie die worden veroorzaakt door graspollen. Grazax® heeft een gunstige invloed op het natuurlijke beloop van de allergische aandoening door het verhogen van de immunologische tolerantie tegen graspollen. De behandeling duurt drie jaar en dien je zelf dagelijks toe.
Itulazax – Itulazax® bevat een allergeenextract van berkenpollen in een smelttablet. Itulazax® kan worden gebruikt voor de behandeling van inhalatieallergie die worden veroorzaakt door boompollen. Itulazax® heeft een gunstige invloed op het natuurlijke beloop van de allergische aandoening door het verhogen van de immunologische tolerantie tegen boompollen. De behandeling duurt drie jaar en dien je zelf dagelijks toe.
Oralair – Oralair® is bedoeld om tolerantie op te bouwen tegen graspollen allergie door de oorzaak van de allergieklachten aan te pakken. Oralair® is de enige tablet met 5 grassoorten. Oralair® wordt onder de tong ingenomen en is daardoor geschikt voor iedere patiënt met graspollen allergie. De behandeling duurt 7 maanden (start in januari/februari tot en met het graspollen bloeiseizoen) De totale behandeling duurt 3 jaar. Oralair® kan worden gebruikt vanaf 5 jaar.
Door de redactie van Neus.nu inhoudelijk goedgekeurde websites:
Ziekenhuiswebsites