Hoe kom je zo snel mogelijk van je verkoudheid af?

Neus-, keel- en oorarts Robert van Haastert heeft toevallig zelf een neusverkoudheid als hem de vraag wordt voorgelegd. Hij doet precies wat hij zijn patiënten ook zou aanraden: rust nemen, gezond eten om voldoende vitamines binnen te krijgen, af en toe een neusspray gebruiken en eventueel een paracetamolletje nemen tegen de hoofdpijn.

Door rust te nemen kan het lichaam met het virus afrekenen, maar die vitamines, geeft Van Haastert toe, zullen dat proces niet direct bespoedigen. “Vitamine C heeft wel een positief effect op het immuunsysteem, maar die relatie is niet zo direct dat je eerder van je verkoudheid afkomt als je maar vitamine C slikt. Aan de andere kant gaan veel mensen op bed liggen en besteden ze daardoor minder tijd en energie aan gezond eten, terwijl het lichaam juist wel wat extra’s kan gebruiken.”

OVERVOLLE SNOTKOKER

De meest voorkomende boosdoener bij een neusverkoudheid is het rhinovirus. Een infectie daarmee doet het neusslijmvlies opzwellen, waardoor het meer slijm en vocht gaat aanmaken. Dat is nuttig, omdat virusdeeltjes en afvalstoffen met dat vocht de neus kunnen verlaten. Je zit alleen wel opgescheept met een overvolle snotkoker. Stomen kan dan zeker verlichting geven, zegt huisarts-epidemioloog Marco Blanker. “Stomen geeft wat doorstroming in de neus, waardoor het aanwezige slijm beter loskomt van de onderliggende slijmvlieslaag en daardoor minder ruimte inneemt.”

Tegen het virus zelf helpt stomen niet. Dat geldt waarschijnlijk ook voor zoutwater en xylometazoline (neusspray). Die doen de bloedvaatjes in het neusslijmvlies vernauwen, in het geval van de neusspray al na zo’n tien seconden. Er zijn bovendien voorzichtige aanwijzingen dat zowel zoutwater als xylometazoline de virusinfectie zelf helpen bestrijden. Helaas rammelen de onderzoeken hieromtrent nog te veel om erop te vertrouwen.

Aan de andere kant: wat is er mis met symptoombestrijding als die het leven wat verlicht? Toch waarschuwt Van Haastert om niet al te kwistig om te springen met de xylometazoline. “Als je het langer dan een week gebruikt, kan het verslavend gaan werken. Dan kun je de neus niet meer openhouden zonder de spray. Heel veel mensen gebruiken maandenlang Otrivine (neusspray), waardoor het de oorzaak is geworden van hun verstopte neus.”

ANTIBIOTICA

Nog een middel dat in de regel niet werkt tegen een neusverkoudheid, maar waar mensen wel vaak om vragen bij de huisarts, is een antibioticakuur. Antibiotica helpen tegen bacteriële infecties, terwijl de neusverkoudheid wordt veroorzaakt door een virus. Wel kan ons lichaam soms zo door de infectie verzwakt raken, dat ook bacteriën hun kans grijpen. Groene neusklodders wijzen op zo’n bacteriële infectie bovenop de virusinfectie. Ook in dat geval is een antibioticakuur meestal overbodig, vertelt Van Haastert. “In 90 tot 95 procent van de gevallen is het na een weekje snotteren wel weer over. Alleen in uitzonderlijke situaties hebben antibiotica zin, bijvoorbeeld als mensen een verminderde weerstand hebben, bij langdurige hoge koorts, of bij een bijholteontsteking die twee weken aanhoudt.”

Is er dan niks wat aantoonbaar helpt om een verkoudheid te verkorten? Daar lijkt het inderdaad op. “Juist de gewone verkoudheid is enorm veel onderzocht, maar er is bedroevend weinig gevonden”, zegt Van Haastert. “In Groot-Brittannië deden ze vanaf 1946 tot 1989 langdurig onderzoek naar neusverkoudheid. Dat leverde inzicht in de verwekkers op, maar geen behandelmethodes.”

STOMEN EN SNOTTEREN

Gewoon een kwestie van stomen, snotteren en uitzieken dus. En liever niet je neus snuiten, maar ophalen, hoe ranzig dat ook klinkt. Door te snuiten kan er namelijk ook slijm in de neusbijholten terechtkomen. Wanneer dat toevallig ook bacteriën bevat, kan dit leiden tot een bijholteontsteking. Ongegeneerd je neus ophalen is in tijden van Covid-19 helaas vrij problematisch, weet Van Haastert ook. “Er ligt nu nog meer een stigma op de neus ophalen, omdat dat doet denken aan coronasymptomen. Als artsen zien we nu veel meer mensen zonder corona, maar met een onschuldige neusverkoudheid waar ze vanaf willen. Vroeger zouden we er de schouders over ophalen, nu veroorzaakt het veel extra belasting voor de zorg.”

Alleen al daarom kunnen huis-tuin-en-keukenmiddeltjes goed van pas komen, zegt de neus-, keel- en oorarts. “Houd rust, blijf binnen, eet gezond: die adviezen geven mensen het gevoel dat ze actief iets kunnen doen.” Ook al gaat het slechts om symptoombestrijding. Vul dus vooral dat stoombad, schil nog een sinaasappel en neem een dropje tegen de keelpijn.