Is neusspray verslavend?
Quest.nl – 29-6-2023
Verstopte neus en snuiten werkt niet? Een neusspray helpt met lekker lucht snuiven. Maar bij langdurig gebruik niet zonder consequenties…
Nooit de deur uit zonder een flesje neusspray. Elke paar uur een klein pufje. En helemaal in paniek als je het goedje niet kan vinden. Komt dit bekend voor? Dan ben je waarschijnlijk verslaafd…
Is alle neusspray verslavend?
Gelukkig niet. Van een neusspray met zoutoplossing hoef je echt niet af te kicken. Maar kies je de variant met xylometazoline? Dan is het een heel ander verhaal. Dit stofje mag je maximaal drie keer per dag, zeven dagen achter elkaar gebruiken. Ga je daarna door? Dan loop je het risico niet meer zonder te kunnen.
En je bent niet alleen…
Een neussprayverslaving komt dus voor. En misschien wel vaker dan je denkt. Hoeveel Nederlanders niet meer zonder neusspray kunnen, is moeilijk te meten. Schattingen lopen volgens KNO-artsen uiteen van tienduizenden tot honderdduizenden mensen.
Hoe ontstaat zo’n neussprayverslaving?
‘Xylometazoline lijkt op adrenaline’, legt KNO-arts Jeroen Jansen van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) uit. ‘Het zorgt voor vaatvernauwing in de neus, die daardoor opener raakt. De normale regulatie wordt verstoord.’ Zodra de xylometazoline is uitgewerkt, worden de bloedvaten weer wijder en zwelt het neusslijmvlies extra op. ‘Hierdoor ga je er weer meer van gebruiken. En na een tijdje kan je niet meer zonder.’
De symptomen van een neussprayverslaving
Volgens de arts is het normaal dat ademen door de neus een beetje moeite kost. Dat is goed voor de opwarming en bevochtiging van de lucht die je inademt. ‘Maar door chronisch xylometazoline-gebruik gebeuren er twee dingen: je raakt gewend aan het hebben van een heel erg open neus. En je hebt constant een verstopte neus als je het stofje niet meer gebruikt.’
Is het gevaarlijk?
Als je sommige sites leest, denk je: ja! Je zou een operatie riskeren als gevolg van een neussprayverslaving. Er zou zelfs een gat in het tussenschot van je neus kunnen ontstaan. Jansen stelt ons enigszins gerust. ‘Je riskeert nooit een operatie door xylometazoline-gebruik. Een gat in het tussenschot is ook heel zeldzaam, in tegenstelling tot bij cocaïnegebruik en sommige auto-immuunziektes.’
Een echt gevaar is er bij een verslaving volgens Jansen dus niet. ‘Maar altijd neusklachten houden, is natuurlijk niet wenselijk.’
Help, ik wil afkicken!
Als je dan toch afhankelijk bent geworden van xylometazoline, luidt Jansens het advies: geleidelijk afbouwen of je vertrouwde neusspray vervangen door eentje met fysiologisch zout. Die laatste spray zorgt bij een langer gebruik dus niet voor neusklachten. ‘Je kunt bij het afbouwen ook de veel lagere kinderdosering xylometazoline gebruiken. Of nog maar in één neusgat tegelijkertijd sprayen.’
Heb je chronische neusklachten door bijvoorbeeld hooikoorts of een andere allergie? Dan raadt Jansen een neusspray met een corticosteroid aan. Deze kan je huisarts voorschrijven.
Vrije verkoop
In Nederland kun je elke dag een nieuw flesje bij de drogist kopen. In veel andere landen zijn neussprays met xylometazoline niet vrij verkrijgbaar. Moet er bij ons ook een ban op de vrije verkoop? Als het aan KNO-arts Jansen ligt, niet. ‘Bij verkoudheid is het een fantastisch medicijn tegen een helemaal dichtzittende neus. Het lijkt me niet nodig de vrije verkoop te verbieden.’
Wel is het volgens hem belangrijk dat mensen zich goed laten voorlichten. ‘Probeer bij een verstopte neus eerst spray met fysiologisch zout. Werkt dat onvoldoende? Gebruik dan kortdurend xylometazoline.’
Lief zijn voor je neus
Wil je lief zijn voor je neus? Gebruik een spray met xylometazoline dan in elk geval nooit langer dan zeven dagen achter elkaar en maximaal drie keer per dag. Zoals je ook op het doosje kunt lezen.
Neus.nu wordt (zonder contentbeïnvloeding) mede mogelijk gemaakt door:
