Langer last van heftige hooikoorts

In de nazomer van 2006 zit Arnold van Vliet in Wageningen op de fiets. Het haar is wat aan de lange kant, dus moet hij naar de kapper. Hij kijkt opzij en schrikt zich een hoedje: er lijken honderden alsemambrosia’s langs de kant van de weg staan. De wetenschapper van de Wageningen University & Research, die onderzoek doet naar die hooikoortsplanten, gaat na de knipbeurt nog eens terug om zijn vermoeden te checken. Dat blijkt te kloppen: er staan daadwerkelijk honderden alsemambrosia’s. Beroepsmatig vindt hij de plantenkolonie fascinerend, want hij zag nog nooit zoveel van deze planten bij elkaar staan. Maar voor hooikoortspatiënten is het slecht nieuws, beseft hij. De alsemambrosia is één van de heftigste hooikoortsplanten ter wereld.

Zou Van Vliet nu langs zo’n kolonie alsemambrosia’s fietsen, dan zou de schrik waarschijnlijk minder groot zijn: de plant is intussen aan een flinke opmars bezig. De alsemambrosia komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en vestigde zich in eerste instantie vooral in Zuid-Europa, omdat het warmere klimaat gunstig is voor de plant. Door klimaatverandering groeit de plant ook in ons land steeds beter, verklaart Van Vliet.

Verspreidingsatlas

Van Vliet wijst op de verspreidingsatlas van FLORON, een stichting die in Nederland onderzoek naar wilde planten coördineert. Op de atlaskaarten wordt bijgehouden hoe planten zich door de jaren heen over Nederland verspreiden. “Sinds 1988 hebben we te maken met een temperatuursprong. In de atlas zie je dat de plant daar direct op reageert: vanaf 1988 komt de alsemambrosia in steeds meer kilometerhokken voor”, vertelt Van Vliet. Deze kilometerhokken, vakken van één bij één kilometer verspreid over heel Nederland, worden gebruikt om de biodiversiteit in kaart te brengen. In de verspreidingsatlas van FLORON is inderdaad te zien dat het aantal kilometerhokken waarin alsemambrosia wordt aangetroffen, stijgt vanaf 1988. Dat jaar kwam de plant in iets meer dan tweehonderd kilometerhokken voor. Inmiddels zijn dat er meer dan duizend.

Ook organisaties als de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA), het Leids Universitair Medisch Centrum en de Wageningen University & Research maken zich zorgen. Zij roepen mensen op om op zoek te gaan naar alsemambrosia in hun tuin, omdat 60 procent van de meldingen uit particuliere tuinen komt. De laatste decennia zijn de zaadjes vooral door Nederland verspreid, doordat ze in zaadmengsels zitten voor vogelvoer, vetbollen, kippenvoer, konijnenvoer en bermplanten, stelt Van Vliet. “De plant komt vaak op bij een vogelvoederplaats of kippenhok in de tuin. Mensen vinden de alsemambrosia over het algemeen wel mooi en grappig.”

Vogelvoederplaats

Van Vliet onderzoekt ook een andere invasieve exoot: de Aziatische tijgermug. Tot zijn eigen afgrijzen vlogen verschillende tijgermuggen afgelopen nazomer door zijn Edese tuin en buurt. Opmerkelijk genoeg had hij de afgelopen jaren ook al alsemambrosia in de tuin. “Ik had een paar jaar geleden wat van deze planten staan, bij de vogelvoederplaats. De zaadjes hebben waarschijnlijk dus bij het vogelvoer gezeten. Ik heb de planten uit interesse wel iets langer laten staan. Noem het beroepsdeformatie: ik wilde graag zien hoe ze zich ontwikkelden. Toen ze echt in bloei kwamen, heb ik ze weggehaald. Ik wil voorkomen dat ik allergisch word.”