Onderbelichte coronaklachten:
de impact van reuk- en smaakverlies

In Trouw was onlangs een artikel te lezen over de aantasting van het reuk- en smaakvermogen bij coronapatiënten. Inmiddels is gebleken dat vele patiënten lange tijd of – tot op heden – zelfs blijvend last hebben van een sterk verminderde waarneming van geuren en smaken. Bij sommige mensen zijn de zintuiglijke waarnemingen na verloop van tijd (gedeeltelijk) teruggekomen, maar lang niet altijd op de manier zoals men gewend was. Hoewel de meeste mensen dagelijks minder bewust met ruiken bezig zijn dan met bijvoorbeeld horen en zien, maakt geurbeleving toch een belangrijk deel uit van het leven. De impact van plotseling niet meer kunnen ruiken en/of proeven is voor veel coronapatiënten dan ook groot.

Het heeft een tijdje geduurd voordat duidelijk werd dat de aantasting van het reuk- en smaakvermogen niet zomaar een tijdelijke coronaklacht is, zoals bij een gemiddelde verkoudheid vaak het geval is. In het begin ging zowel bij artsen als in de media de aandacht logischerwijs vooral uit naar de levensbedreigende symptomen van COVID-19. Bij meldingen van problemen met ruiken en proeven, werd veelal verondersteld dat die weer weg zouden trekken zodra patiënten hersteld zouden zijn van het virus.

Langdurige problemen

Na enkele maanden werden er echter meer verhalen bekend van mensen die al langere tijd hersteld waren van de coronaklachten, maar nog steeds hun reuk en smaak nog niet (volledig) terug hadden. In het artikel van Trouw is te lezen hoe professioneel koffieproever Norman Mazel van de ene op de andere dag zijn reuk en smaak verloor. En dat terwijl beide een essentieel onderdeel zijn van Mazels beroep. “Ik heb afgelopen jaren als kwaliteitscontroleur zorgvuldig mijn neus getraind: ik ben zelfs tweede geworden bij het NK koffieproeven. Nu zijn al die finesses weg en het is totaal onduidelijk of en hoe die terugkomen”, aldus de koffie-deskundige in Trouw.

Maar ook als je geur en smaak niet ‘nodig’ hebt voor je werk, is het een groot gemis om vertrouwde luchtjes of lekkernijen niet meer te kunnen ruiken en proeven. Of om de geur van je partner of kind bijvoorbeeld niet meer te herkennen. Daarnaast vormt ons reukvermogen een belangrijk waarschuwingssysteem, waardoor er zelfs gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als geuren letterlijk aan je neus voorbijgaan. Denk bijvoorbeeld aan het niet kunnen waarnemen van de geur van bedorven voedsel, of van een brand- of gaslucht.

Meer onderzoek nodig

In hoeverre de schade (volledig) omkeerbaar is, zal nog moeten blijken. Een positief bericht van onderzoekers van Harvard is dat zij recentelijk ontdekt hebben dat het coronavirus niet direct de zenuwcellen aantast die verantwoordelijk zijn voor geurwaarneming. Het blijkt dat het coronavirus vooral schade toebrengt aan ondersteunende cellen bovenin de neusholte. Hierdoor verwachten de onderzoekers dat het reukverlies in de meeste gevallen niet permanent van aard zal zijn.

Belangrijk is wel dat er meer aandacht voor en inzicht in deze nog onderbelichte coronaklachten komt, om patiënten zowel op fysiek als mentaal vlak meer ondersteuning te kunnen bieden. Ook Hilde kreeg te maken met volledig reukverlies; aan ggz.nl vertelt ze haar verhaal over de impact die dit op haar heeft:

“Sinds half maart ben ik mijn reuk volledig kwijt, na een hoogstwaarschijnlijke infectie met corona. Ik ben jong (28), helemaal gezond, sportief en ik heb slechts één nacht lichte klachten gehad tijdens mijn wintersportvakantie in Oostenrijk. Graag deel ik mijn verhaal om meer bewustzijn te creëren voor deze onderbelichte klachten bij corona.

Ik was met een groep vrienden op wintersport in Königsleiten, een gebied waar blijkbaar corona sluimerde. In mijn wintersport-groep volgden we elkaar op met klachten van hoesten en verhoging. Eenmaal terug in Nederland had een deel van mijn vrienden ook last van reukverlies. Dit duurde bij hen 2-3 weken; bij mij houdt het inmiddels al 5 maanden aan.

Het is moeilijk uit te leggen hoe het is om je reuk te verliezen. Ik realiseerde me nooit dat geuren zoals versgebakken brood, koffie, vers gemaaid gras, de buitenlucht na onweersbuien, zo belangrijk zijn in het dagelijks leven. Dat merk je pas als ze weg zijn. Het grootste deel van je smaak wordt ook bepaald door geur, waardoor je alleen de extreme smaken waarneemt die via je tong gaan. Kruiden in het eten doen weinig meer voor me. Ik ben me er ook bewust van geworden dat er een gevaarlijke kant aan zit. Bij het koken moet ik goed opletten dat eten niet verbrandt, want ook dat ruik ik niet.

Intussen doe ik al een tijd reuktraining (2 keer per dag aan 4 potjes oliën ruiken) en dat lijkt wat effect te hebben. Ik ruik nu sterke plotselinge geuren zoals parfum of sigarettenrook. Het zijn echter vreemde, vaak vieze geuren. Zo ruikt sigarettenrook hetzelfde als mijn douchegel, en zo’n mismatch maakt me soms misselijk. Ook wordt mijn smaak veranderd, in plaats van alleen verminderd. Eten en drinken dat rust op nasmaak, zoals wijn, pepermunt, is daardoor niet meer lekker. Maar, er is dus wel ontwikkeling, en dat geeft hoop!

Ik heb een aantal keer contact gehad met mijn huisarts om te kijken of er inmiddels bepaalde behandelingen zijn die kunnen bijdragen aan het terugkrijgen van mijn reuk. Zij hing aan mijn klachten de medische term ‘post-virale anosmie’. Van tevoren had ik me ingelezen en gevonden dat de reuktraining kan helpen bij het verlies van reuk. Dit werd door de huisarts en de KNO-arts met wie zij contact had gehad bevestigd. Ook heb ik neusdruppels met corticosteroïden voorgeschreven gekregen om uit te sluiten dat een zwelling in het epitheelgebied het reukverlies veroorzaakt.

Ik verloor mijn reuk vroeg in de corona-piek, waardoor er (voor zover mij bekend) weinig mensen zijn die hersteld zijn. Is het permanent? Kan ik ooit weer genieten van een koud biertje of wijntje in de zon? Zal ik de babygeur van mijn pasgeboren neefje ooit kunnen ruiken? De huisarts heeft hierover helaas geen uitsluitsel kunnen geven. Ze weten het simpelweg nog niet. Mentaal is deze onzekerheid best zwaar, en dat heb ik zelf erg onderschat. Het heeft mij geholpen om er heel open over te zijn en mensen erover te vertellen. Ook ben ik in contact met de patiëntenvereniging Reuksmaakstoornis om mee te denken over voorlichting over dit onderwerp. Zo probeer ik op mijn manier wat bij te dragen.

Het is logisch dat de aandacht eerst naar onderwerpen zoals het aantal IC-opnames en uitgestelde zorg is gegaan. Zulke ernstige gevallen zijn het meest prangend en leggen ook de grootste druk op de gezondheidszorg. Maar nu we bijna een half jaar verder zijn, en er (voor nu) een grote hobbel achter ons ligt, is het in mijn ogen belangrijk om ook over de andere coronaklachten te praten. Reuk- en smaakproblemen zijn hier onderdeel van, maar mogelijk zijn er ook andere symptomen die onder de radar blijven.

In de tussentijd blijf ik boven mijn geurpotjescollectie hangen, die zich intussen met 4 nieuwe geuren heeft uitgebreid. Het belangrijkste vind ik: als je je herkent in dit verhaal, zoek contact met je huisarts en praat erover met je omgeving! Hoe meer bekend wordt dat dit speelt, hoe meer aandacht ervoor zal komen. Start ook met de reuktraining. Dit kan zeker geen kwaad, en het geeft je ook een beeld hoe je reuk zich ontwikkelt. De potjes kun je online bestellen, of je kunt etherische oliën bij een natuurdrogist halen.”

Bron: https://ggz.nl/onderbelichte-coronaklachten-de-impact-van-reuk-en-smaakverlies/
Informatie over reuktraining: aanschaf, app en gebruiksaanwijzing